Εκπαιδευτική εκδρομή στο Μαρόκο

Στο χρονικό διάστημα 12 – 18 Απριλίου 2013 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η εκπαιδευτική επίσκεψη των φοιτητών του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών “Διοίκηση και Διαχείριση Τεχνικών Έργων” (Π.Μ.Σ.-Δ.Δ.Τ.Ε.) του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών, Α.Π.Θ. στις πόλεις El Jadidah και Μarrakesh του Μαρόκου.Για ακόμα μια χρονιά, το Π.Μ.Σ.-Δ.Δ.Τ.Ε. του Α.Π.Θ. υποστηρίζει έμπρακτα την πεποίθηση, πως η πρακτική εμπειρία είναι αναντικατάστατη σε υψηλού επιπέδου σπουδές. Ακολουθώντας την παράδοση των εκπαιδευτικών επισκέψεων σε εργοτάξια μεγάλης κλίμακας ανά την υφήλιο οργάνωσε υπό την ευθύνη του διδάσκοντα στο πρόγραμμα, λέκτορα κ. Ιωάννη Ξενίδη και την ενεργή συνδρομή των φοιτητών του προγράμματος εκπαιδευτική επίσκεψη δεκαεπτά (17) ατόμων σε δύο εν εξελίξει μεγάλα έργα της εταιρείας ARCHIRODON GROUP N.V., η οποία συνέβαλε καθοριστικά και με πολλούς τρόπους στην επιτυχία της εκπαιδευτικής αυτής δράσης.

Οι κύριοι στόχοι της εκπαιδευτικής επίσκεψης ήταν οι εξής:

Επιγραμματικά, το πρόγραμμα της εκδρομής κάλυψε τα ακόλουθα σημεία:

Επίσκεψη στο χώρο οργάνωσης, διοίκησης και παρακολούθησης των δύο έργων της ARCHIRODON.

Η καρδιά της διαχείρισης και διοίκησης μεγάλων έργων –ιδιαίτερα σε διεθνές επίπεδο– εντοπίζεται συνήθως στο κέντρο ενός εργοταξίου, με γραφεία και αίθουσες ικανές να παρακολουθούν και να συντονίζουν τις προσπάθειες. Η ξενάγησή μας ξεκίνησε από το induction room που βρίσκεται ανάμεσα στα δύο ξεχωριστά εργοτάξια, κοντά στο λιμάνι Jorf Lasfar, 15 χλμ νοτιοδυτικά της πόλης El Jadidah. Εκεί, ενημερωθήκαμε από τα στελέχη της εταιρείας για το Health and Safety Management System (HSMS) των έργων, αλλά και για τον τρόπο λειτουργίας του HR Department της εταιρείας, τη διαχείριση των 1600 εργαζομένων και υπεργολάβων στα συγκεκριμένα εργοτάξια με όλες τις ιδιαιτερότητες που μπορούν να παρουσιάζονται λόγω διαφορετικών εθνικοτήτων, καθώς και τις διαδικασίες ένταξης της εταιρείας σε μία νέα αγορά – χώρα. Ακολούθησε η ενημέρωση και η παρουσίαση των τεχνικών χαρακτηριστικών των έργων από τις αντίστοιχες ομάδες μηχανικών και, τέλος, προμηθευτήκαμε τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) μας, απαραίτητα για την επίσκεψη στους χώρους εργασίας. Οι αναλυτικές και πλήρως κατατοπιστικές παρουσιάσεις συνέβαλαν στην κατανόηση της σπουδαιότητας των έργων και της σημασίας ενός πλήθους παραγόντων για την υλοποίησή τους, αλλά και του τρόπου λειτουργίας και εργασίας ενός μηχανικού σε τέτοιας φύσης έργα.

Επίσκεψη στο 1^ο έργο της εταιρείας (Gypsum and Sea Water Return Project).

Κύριος του έργου είναι η OCP SA, ο εθνικός οργανισμός του Μαρόκου παραγωγής φωσφορικών λιπασμάτων (το Μαρόκο είναι η 2η χώρα παγκοσμίως σε ποσότητα παραγωγής φωσφορικών λιπασμάτων). Το έργο είναι το μικρότερο εκ των 2 που έχει αναλάβει η ARCHIRODON στο Μαρόκο, με προϋπολογισμό $63.000.000. Σκοπός του είναι η κατασκευή τριών υποθαλάσσιων αγωγών απομειούμενης διαμέτρου 1800-750 mm για την σταδιακή απελευθέρωση μεταφορά και απόθεση των λυμάτων του εργοστασίου παραγωγής φωσφορικών λιπασμάτων σε απόσταση – κατά μέγιστο – 2500m μέσα στον Ατλαντικό Ωκεανό .

Το έργο χωρίζεται στο χερσαίο-παράκτιο τμήμα για την τοποθέτηση των πρώτων 200m των σωλήνων και στο θαλάσσιο τμήμα, σε μήκη 1820m, 2200m και 2570m για κάθε σωλήνα αντίστοιχα μέσα στον ωκεανό. Τα δύο τμήματα του έργου παρουσιάζουν διαφορετικές ιδιαιτερότητες και προβλήματα, με κυρίαρχο, τον απρόβλεπτο Ατλαντικό που εκτός από τις συχνές παλίρροιες με υψομετρικές διαφοροποιήσεις έως και 3m, δίνει κυματισμούς έως και 6m, γκρεμίζοντας, κυριολεκτικά, σε πολλές περιπτώσεις την πρόοδο των εργασιών των εκσκαπτικών μηχανημάτων. Το χαμηλό βάθος της θάλασσας σε μήκος έως και 400m από την ακτογραμμή αποτρέπει τη χρήση των σύγχρονων διαθέσιμων πλωτών μηχανημάτων με αποτέλεσμα την ανάγκη εφαρμογής διαφορετικών τεχνικών λύσεων, όπως τη δημιουργία προσωρινού αναχώματος, για την τοποθέτηση των πρώτων μέτρων των σωλήνων σε ελεγχόμενο θαλάσσιο περιβάλλον. Οι απρόβλεπτες καιρικές και θαλάσσιες συνθήκες επιβαρύνουν την εξέλιξη των εργασιών κατά το χρονοδιάγραμμα σύμφωνα με το οποίο η ολοκλήρωση του έργου πρέπει να πραγματοποιηθεί τον Αύγουστο του 2013.

Ιδιαίτερο στοιχείο της κατασκευής αποτελούν τα έρματα σκυροδέματος (ballast weights), βάρους 3-6 tn έκαστο, τα οποία τοποθετούνται ανά 5m μήκους σωλήνα, ενώ η προστασία των σωλήνων βασίζεται αρχικά στην επίχωση και στη συνέχεια στην τοποθέτηση στρωμάτων σκυροδέματος (mattresses), τα οποία τοποθετούνται επάνω από τους σωλήνες. Όλα τα σκυροδετημένα στοιχεία κατασκευάζονται στο χώρο προκατασκευής (precast yard), όπου απαιτείται προσεκτικός σχεδιασμός και παρακολούθηση των αποθεμάτων και της προόδου των διεργασιών (logistics) του έργου.

Κύριοι του έργου είναι οι δημόσιοι οργανισμοί OCP (Οργανισμός παραγωγής λιπασμάτων) και ΟΝΕ (Οργανισμός παραγωγής ενέργειας). Το έργο που αποτελεί το μεγαλύτερο εκ των δύο, συνολικού προϋπολογισμού $244.000.000, έχει ως σκοπό την επέκταση του λιμανιού δια της επιμήκυνσης και διαπλάτυνσης των υφιστάμενων προβλητών, της επισκευής τμήματος των υφιστάμενων προβλητών, και της εκβάθυνσης του λιμανιού.

Λόγω της εμπορικής σπουδαιότητας του λιμανιού, αναμφίβολα, η μεγαλύτερη δυσκολία του έργου είναι η αυστηρά απρόσκοπτη λειτουργία του λιμένα, ταυτόχρονα με την υλοποίηση των απαιτούμενων εργασιών. Η ύπαρξη δύο εργοδοτών, καθώς και ο τρόπος λειτουργίας των εμπλεκομένων υπηρεσιών που χορηγούν τις διάφορες εγκρίσεις και αδειοδοτήσεις δημιουργούν σημαντικές επιπλοκές και καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου. Τέλος, μια ακόμα ιδιαιτερότητα του έργου είναι οι αυξημένες απαιτήσεις συντονισμού και ασφάλειας του συνόλου του εξοπλισμού και, κυρίως, όλων των συνεργείων των εργαζομένων και των υπεργολάβων που απασχολούνται σε δεκάδες διαφορετικά πόστα, σε μια μεγάλη έκταση διασκορπισμένη ανάμεσα στους λειτουργικούς χώρους του λιμανιού. Η πολυτυπία του απαιτούμενου εξοπλισμού, το πλήθος των ειδικοτήτων και των εθνικοτήτων των εργαζομένων και η ποικιλία του φυσικού αντικειμένου των εργασιών σε χερσαίο και θαλάσσιο εργοτάξιο οδηγούν σε διαχειριστικά ζητήματα των οποίων η αντιμετώπιση, συχνά, θυμίζει σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες!

 

Για την υλοποίηση του έργου έχει προκριθεί η χρήση ιδιαιτέρως εξειδικευμένου εξοπλισμού μεταξύ του οποίου ξεχωρίζουν:

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η πληροφορία ότι οι χειριστές του παραπάνω εξοπλισμού– ιδιαίτερα των πλωτών – ταξιδεύουν μαζί με αυτόν σε οποιοδήποτε έργο ανά την γη, δημιουργώντας μια ομάδα ανθρώπων με εμπειρίες που είναι τόσο πλούσιες που δεν μπορούν να περιγραφούν στις λίγες γραμμές αυτής της παρουσίασης.

Επίσκεψη στο χώρο προκατασκευής στοιχείων της εταιρείας (Precast Υard).

Μια πολύ σημαντική μονάδα για την ομαλή περαίωση και των δύο έργων είναι αυτή της προκατασκευής (Precast Yard). Με την προκατασκευή όσο το δυνατόν περισσοτέρων δομικών στοιχείων επιδιώκεται η εξοικονόμηση τόσο στον προϋπολογισμό, όσο και στο χρονοδιάγραμμα. Όμως η σωστή διαχείριση της λειτουργίας της μονάδας είναι αυτή που καθορίζει την αποτελεσματικότητα στην επίτευξη του παραπάνω στόχου.

Οι ιδιαιτερότητες, φυσικά, δεν λείπουν ούτε εδώ. Η δυσκολία στην έγκαιρη προμήθεια πρώτων υλών (σκυρόδεμα και χάλυβα), οι συνεχείς αναπροσαρμογές των χρονοδιαγραμμάτων των δύο έργων λόγω των άστατων καιρικών και θαλάσσιων συνθηκών, η συνεχής λειτουργία του λιμανιού, καθώς και οι δυσκολίες συντονισμού των δύο έργων, έχουν οδηγήσει σε υπερκατάληψη των αποθηκευτικών επιφανειών και στην ανάγκη επέκτασης της μονάδας.

Παρά την απλότητα στη σύλληψη της ιδέας, το μέγεθος τόσο των έργων, όσο και των προκατασκευασμένων στοιχείων προκαλούν δέος στον παρατηρητή. Ταυτόχρονα όμως χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση, καθώς το πρόχειρο εργοστάσιο προκατασκευής είναι το πιο επικίνδυνο μέρος για εργατικά ατυχήματα. Ευτυχώς, η πιστή τήρηση των μέτρων ασφάλειας και υγείας έχει αποτρέψει από θανατηφόρα ατυχήματα έως σήμερα. Η εφαρμογή του slogan: “NO task is so important that can’t be done safely” είναι θεμελιώδους σημασίας στην υλοποίηση έργων αυτής της κλίμακας.

Επικοινωνία με τους εργαζόμενους στα έργα

Οι άνθρωποι της ARCHIRODON στα δύο έργα έκαναν τα μέγιστα για να μας περιγράψουν με γλαφυρότητα τα θετικά και τα αρνητικά της δουλειάς τους, δίνοντας μας ερεθίσματα ως προς τη δυνατότητα και θέληση να ακολουθήσουμε ή όχι αυτόν τον δρόμο. Πέρα από τις γνώσεις για τα τεχνικά ζητήματα, τις μεθοδολογίες και τις πρακτικές, τα τεχνικά εγχειρίδια και τις αναφορές προόδου, η επικοινωνία που είχαμε με αυτούς τους ανθρώπους ήταν αναμφίβολα το μεγαλύτερο μάθημα σε αυτή την επίσκεψη.

Περιήγηση στις πόλεις El Jadidah και Μarrakesh

Φυσικά, από μια τέτοια επίσκεψη δεν θα μπορούσε να λείπει και το τουριστικό κομμάτι! Οι εικόνες και οι εντυπώσεις του Μαροκινού πολιτισμού εντυπώθηκαν στις μνήμες μας σαν φωτογραφικό φιλμ που αποθανατίζει κάθε τί που τραβάει την προσοχή του. Μέσα από αυτό το ταξίδι, γνωρίσαμε έναν νέο πολιτισμό, μια διαφορετική κουλτούρα, έναν άλλο τρόπο ζωής.

Το Μαρόκο είναι μια χώρα με πολλά αξιοθέατα που ταιριάζει σε αυτούς που τους αρέσει μια δόση περιπέτειας. Οι χιονισμένες κορυφές του Άτλαντα με της παρυφές της ερήμου απέχουν μόνο μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα. Οι πλούσιες συνοικίες έξω από το κέντρο της πόλης του Marrakesh έρχονται σε χτυπητή αντίθεση με τις φτωχογειτονιές του κέντρου, ενώ οι μετακινήσεις του πληθυσμού με γαϊδούρια και κάρα συνθέτουν ένα σκηνικό χώρας περασμένων δεκαετιών για τις ανεπτυγμένες χώρες.

Κάθε τι είναι γνώριμο, μα συνάμα τελείως διαφορετικό. Μουσικές γνώριμες σε μια ξένη γλώσσα, γεύσεις κοινές, μα γεμάτες δυνατά μπαχαρικά που σου θυμίζουν πως δεν είσαι σπίτι. Μαγαζάκια που πουλάνε κάθε είδους θησαυρό, μα αλίμονο αν δεν είσαι σε θέση να παζαρέψεις καλά το εμπόρευμα. Είναι χαρά να γίνεσαι μάρτυρας αυτής της γειτονιάς του κόσμου, μια ευκαιρία σπάνια, όσο η όμορφη παρέα που “στελέχωσε” την επίσκεψη.

---

Για την συγγραφή και την επιμέλεια:
Κυριάκος Θεοχάρους, μεταπτυχιακός φοιτητής Π.Μ.Σ.-Δ.Δ.Τ.Ε.
Κορίνα Κακαγιά, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Π.Μ.Σ.-Δ.Δ.Τ.Ε.
Γιάννης Ξενίδης, λέκτορας Α.Π.Θ.